Pierwotny drewniany kościół powstał przed lokacją miasta (przed wytyczeniem obszaru Rynku), co tłumaczy jego niesymetryczną orientację względem obecnego Rynku Głównego, natomiast pierwszy murowany kościół w stylu romańskim wybudowano w latach 1221-1222. W tym czasie, przeniesiono do nowo wybudowanej świątyni, parafię z dawnego drewnianego kościoła św. Trójcy. Pod koniec XIII wieku rozpoczęły się prace przy budowie gotyckiej świątyni, najprawdopodobniej po najeździe tatarskim z 1288 roku. Obecny gotycki kościół ukształtował się w XIV w.; w 1 połowie XV w. dobudowano boczne kaplice. Tę okazałą trójnawową bazylikę wieńczą dwie wieże. Wieża wyższa, zwana Hejnalicą, ma 82 metrów wysokości. Z wieży, z wysokości 54 metrów, grany jest co godzinę Hejnał Mariacki. Jest on jednym z symboli Krakowa. Wieża niższa, o wysokości 69 metrów, przeznaczona jest na dzwonnicę kościelną. W wieży zawieszonych jest pięć dzwonów.
Najcenniejszym zabytkiem kościoła jest słynny ołtarz Wita Stwosza wykonany w latach 1477-89, ufundowany przez patrycjat i mieszczaństwo krakowskie. Jest to ołtarz typu szafiastego. Oglądamy tu życie Marii i Chrystusa – ogromny wybór scen z 200 postaciami, wszystkie rzeźbione w drzewie lipowym, polichromowane i złocone. W ciągu XIX wieku zlikwidowano przykościelny cmentarz w ramach porządkowania miasta. W ten sposób powstał plac Mariacki. W latach 90. owego stulecia, architekt Tadeusz Stryjeński przeprowadził kompleksową restaurację kościoła Polichromię wykonali w latach 1890-1892: Jan Matejko, Józef Mehoffer i Stanisław Wyspiański, który zaprojektował również witraże.
Bazylika na Mapie: